“Rabbin meleklere demişti ki: Ben muhakkak çamurdan bir insan yaratacağım. yakıcı ateşten yaratılmıştır diyebiliriz. Buna yukarıda meallerini verdiğimiz ayetler de
Onu tamamlayıp, içine de ruhumdan üfürdüğüm zaman, derhal ona secdeye zaten açıkça işaret etmektedir.

Bursalı İsmail Hakkı da, “O cinlerdendi”
kapanın! Bütün melekler toptan secde ettiler. Yalnız İblis secde etmedi. ayetini, “Onun aslı, ateşten yaratılmış bir cindi. Meleklerden değildi.” diye
O büyüklük tasladı ve kâfirlerden oldu. Allah! Ey İblis! İki tefsir etmekte ve “Meleklere ‘Ademe secde edin!’ demiştik. İblis hariç
elimle yarattığıma secde etmekten seni men eden nedir? Böbürlendin mi, hepsi hemen secde etti.”(Kehf, 18/50) Ayetinde İblisin meleklerden istisna edildiğini
yoksa yücelerden misin? dedi. İblis: Ben ondan hayırlıyım! Beni ateşten söylemektedir. “İblis melek olmayıp, cin olduğuna göre, melekten nasıl istisna
yarattın, onu çamurdan yarattın, dedi.” (1)

Şeytan ateşten yaratılmış edilmiş olabilir?” tarzındaki muhtemel bir soruya cevap için şu izahı
olmayı kendince bir üstünlük sebebi olarak görmüştür. Ateş başka varlıklarla yapmıştır.

“Çünkü, İblis de onlarla beraber secde etmekle emrolunmuştur. Daha
temas ettiğinde onları yakar ve eritir. Su ve kum, toprak sonra ise istisna edilmiştir. Tıpkı, “...falan kadın hariç hepsi çıktılar”
gibi diğer katı maddeler ateşi onu söndürür. Bir üstünlük sebebi sözünde olduğu gibi. Burada hariç olan kişi, erkekler arasında bulunan
gibi görülen bu fark, aslında şeytanı ömür boyu yalnızlığa itmiştir. bir kadındır.

Bir görüşe göre, “O cinlerdendi” cümlesinden kasıt, onun
Yüce Allah’ın katında üstünlüğün temel esası ise, önce kendisine itaat ilk cin olduğuna işarettir. Hz. Ademin ins’den olduğu gibi. Çünkü
edilmesi idi. İblis, bundan imtina edip kaçındığı ve kendisini üstün Hz. Adem insanların ilkidir.(4)

İblis denen o cin, “Rabbinin emrinden çıktı.”
gördüğü için rahmetten kovulmuş ve “şeytan” olarak adlandırılmıştır. Ateşin toprağı Allah’a itaat etmekten kaçındı. Oysa biz biliyoruz ki, “Melekler, Allah’ın
yakması sebebiyle, bunu yok olmaz bir üstünlük olarak görüp büyüklenmesi emrine isyan etmezler, ne emrederse onu yaparlar.”(5) İnsanlar ve cinler,
şeytanın kâfir olarak İlahi huzurdan da cennetten de kovulmasına sebebiyet kulluk sorumluluğu ile yükümlü oldukları için, iradeleri ile yaptıklarının cezalarını
vermiştir.

Kuran’da, cinlerin ateşten yaratıldığı bildirilmektedir:

“Cinleri de daha önce zehirli veya mükafatlarını göreceklerdir. Ancak melekler öyle değil. Onlar hata yapmaktan
ateşten yaratmıştık.” (15:27);

“Cinleri öz ateşten yarattı.” (55:15)

Bazı alimler, Rahman suresindeki korunmuşlardır; şer işlemeyi irade edemezler.

O halde, şeytanın meleklerden olması söz
“Cânn” deyiminden kasıt, cinlerin babası İblistir demişlerdir. Elmalılı Hamdi Yazır, konusu olamaz.

(1) Sâd, 38:71-78; A’raf, 7:12.
(2) Hak Dini, IV,
aynı kanaatte olmadığını söyleyerek, “Başlangıç itibariyle bütün insan cinsi salsaldan 20.
(3) Hak Dini, VII, 369.
(4) Muhtasar Ruhu’l-Beyan, V, 122.
(5)
yaratılmış olduğundan insandan kasıt, yalnız Adem değil insan cinsi olduğu Muhtasar Ruhu’l-Beyan, V, 123.